پرتال جامع علوم پزشکی

علائم و نشانه ‏هاى خشكى چشم‏ها

علائم خشكى چشم‏ها عبارتند از: تحريك، سوزش، خارش، تيركشيدگى، احساس وجود جسم خارجى در چشم و ... در موقع پيشرفت و آسيب رسيدن به سطح چشم، اين نوع ناراحتى‏ها و حساسيت به نور درخشان افزايش مى‏يابد. به عبارت ديگر اين علائم به‏خصوص موقعى كه چشم‏ها را زياد به كار مى‏گيرند يعنى در موقع مطالعه ‏ى طولانى، تماشاى تلويزيون و رانندگى و غيره، بيشتر احساس مى‏شود. علائم خشكى چشم در بعضى از محيطها از قبيل نقاطى كه دود سيگار و يا گرد و خاك وجود دارد و يا در محيط هاى خشك به علت تهويه هوا مانند هواپيما، اتومبيل و فروشگاه‏هاى بزرگ شدت مى‏يابد. اين مسئله در روزهايى كه رطوبت كم است و يا در اماكنى كه از پنكه و يا از بخارى استفاده مى‏كنند بيشتر احساس مى‏شود.

مصرف بعضى داروها نيز شامل آرام‏بخش‏ها، ادرارآورها، پايين ‏آورنده ‏هاى فشار خون، ضد حاملگى‏هاى خوراكى، و ضد هيستامين‏ها يا مواد ضد حساسيت نيز باعث تشديد علائم خشكى چشم مى‏شوند.

اما برعكس در مواقع سردى هوا، در محيطهاى بارانى و مه ‏آلود و يا در محيطهاى حاوى بخار آب و مرطوب مثل حمام، نشانه‏هاى خشكى چشم برطرف مى‏گردد. در هر حال حتى در شديدترين خشكى‏هاى چشم به ندرت ممكن است بينايى وجود نداشته باشد.

گاهى اوقات افراد مبتلا احساس مى‏كنند كه بينايى‏شان تار، مه‏آلود و يا نامشخص مى‏شود و يا اينكه تحريك و ناراحتى به اندازه‏اى زياد است كه استفاده از چشم و ديدن دشوار مى‏شود. سطح قرنيه در بعضى افراد كه شديدا دچار خشكى چشم هستند ضخيم يا زخم‏دار و يا داراى جاى زخم و لك‏دار مى‏گردد. گاهى اوقات نيز رگ‏هاى خونى در تمام قسمت‏هاى قرنيه منتشر مى‏شود ... وجود آثار زخم و لك در قرنيه و يا وجود رگ‏هاى خونى در آن باعث مزاحمت در ديد و تخريب بينايى مى‏گردد.

خشكى چشم به علت بدى تغذيه: گاهى خشكى چشم به علت بدى تغذيه ناشى از كمبود ويتامين‏A ،پروتئين و كالرى در رژيم غذايى مى‏باشد كه به آن گزروفتالمى‏[1] مى‏گويند.

__________________________________________________________________________
(1).Rheumatoid Arthritis

(2).Erythematosus Systemic Lupus

(3).Sjogrens Syndrome

كمبود مصرف ويتامين‏A

و كمى استفاده از مواد پروتئينى و مواد كالرى‏زا در رژيم غذايى باعث التهاب ملتحمه و قرنيه و خشكى در چشم‏ها مى‏گردد. اين نوع عارضه اگر بدون درمان و بدون اصلاح تغذيه رها شود مى‏تواند به نرم‏شدگى قرنيه‏[2] سوراخ و عفونى شدن آن منجر شود. عفونت مى‏تواند به درون چشم گسترش يافته و باعث كورى شود. اين نوع خشكى چشم ناشى از بدى تغذيه به‏طور گسترده در كشورهاى توسعه نيافته و مناطق محروم و فقير وجود دارد. اين عارضه بيش از همه در كودكان مشاهده مى‏شود. اگرچه در هر سن ديگرى نيز مى‏تواند ايجاد شود. خشكى چشم ناشى از سوء تغذيه و كمبود ويتامين‏A مى‏تواند باعث شب‏كورى يا ضعف بينايى در تاريكى گردد. استفاده از قطره‏هاى اشك مصنوعى، خشكى چشم را رفع مى‏كند ولى در اين مورد علاج اصلى آن بهبود تغذيه و استفاده از مقادير لازم از ويتامين‏A مى‏باشد.

حساسيت به نور

اين بيمارى در سنين بالاى 50 سال بيشتر شايع است. هنگام انسداد وريد شبكيه (وريد مسدود در شبكيه حساس به نور چشم) به‏طور معمول يك لخته خونى در وريد ايجاد مى‏شود كه از تخليه خون شبكيه جلوگيرى مى‏كند. اين وضعيت ممكن است موجب تركيدن وريد مسدود شده شود. يا افزايش فشار داخل چشم باعث خون‏ريزى در شبكيه گردد. ممكن است انسداد يك وريد كوچك علائمى ايجاد نكند ولى اگر يك وريد بزرگ گرفتار شود در طى چند ساعت بينايى خراب مى‏شود. انسداد وريد شبكيه بيشتر افراد سالمند كه داراى عروق نازك و آترواسكلروزى هستند را گرفتار مى‏كند. همچنين در افراد مبتلا به آب سياه، فشار خون بالا و بيمارى‏هاى لخته‏ساز بيشتر ديده مى‏شود. انسداد يك وريد كوچك در طى معاينات منظم چشم توسط افتالموسكوپى تشخيص داده مى‏شود اما اگر به‏طور ناگهانى بينايى شما بدتر شد سريعا به پزشك مراجعه كنيد. هيچ درمانى براى اين بيمارى وجود ندارد اما درمان علت زمينه‏اى مى‏تواند بروز بيمارى را متوقف كند. بينايى شما ممكن است بهبود يابد ولى ندرتا به حالت طبيعى برمى‏گردد.

استحاله ماكولا[3]

عبارت است از آسيب پيشرونده به ماكولا (ناحيه‏اى در نزديكى مركز شبكيه حساس به نور است كه مسئول ديد دقيق مى‏باشد). لازم به ذكر است كه سيگار كشيدن و بيش از حد در معرض نور آفتاب بودن در اين مورد به عنوان عوامل خطر محسوب مى‏شوند.

بدتر شدن تدريجى ماكولا كه حساس‏ترين ناحيه شبكيه حساس به نور در پشت چشم است به عنوان استحاله ماكولا ناميده مى‏شود. اين بيمارى منجر به فقدان پيشرونده ديد مركزى و دقيق مى‏شود. افراد مبتلا قادر به خواندن و تشخيص چهره‏ها نمى‏باشند.

اما ديد حاشيه‏اى (ديد محيطى) آنها به صورت واضح باقى مى‏ماند، به‏طورى‏كه هنوز مى‏توانند به راحتى حركت كنند. معمولا هر دو چشم گرفتار مى‏شود.

استحاله ماكولا در زنان شايع‏تر است و گاهى به صورت خانوادگى رخ مى‏دهد. اين بيمارى بعد از سن 70 سالگى پيشرفت مى‏كند اگرچه اشكالى نيز وجود دارند كه افراد جوان‏تر را مبتلا مى‏كنند.

انواع آن كدامند: دو نوع اصلى از استحاله ماكولا وجود دارد ولى علل آن شناخته شده نيست. در استحاله خشك ماكولا سلول‏هاى حساس به نور موجود در ماكولا و سلول‏هاى حمايت‏كننده موجود در لايه زيرين، مى‏ميرند. در استحاله مرطوب ماكولا، عروق‏ 

خونى جديد و شكننده در زير ماكولا رشد مى‏كنند. اگر مايع يا خون از اين عروق خونى نشت كند، سلول‏هاى حساس به نور در ماكولا آسيب مى‏بينند.

استحاله ماكولا موجب از دست رفتن پيشرونده بينايى در طى چند ماه مى‏شود، علائم آن عبارتند از:

* اشكال در خواندن، تماشاى تلويزيون و درست تشخيص ندادن چهره‏ها

* اشكال در بينايى به صورتى كه اشياء كوچك‏تر يا بزرگ‏تر از حد طبيعى به نظر مى‏رسند، يا خطوط صاف به صورت موج‏دار ديده مى‏شوند.

به‏طور اتفاقى استحاله مرطوب ماكولا موجب فقدان ناگهانى ديد مركزى مى‏شود كه به علت پارگى يك رگ خونى غير طبيعى است. اگرچه مايع يا خون ايجاد شده از رگ پاره شده به تدريج از بين مى‏رود، ولى اثر خود را در ماكولاى آسيب ديده به‏جا مى‏گذارد و موجب اختلال دايمى بينايى مى‏شود.

[1] .Xerophthalmia

[2] .Keratomalacia

[3] .Macular degeneration

**دائرة المعارف گياه درمانى ايران، ص: 194