پرتال جامع علوم پزشکی

1.  احتياط واجب آن است كه روزه‏دار از تزريق آمپولهاى تقويتى، درمانى و انواع سرمها خوددارى كند؛ ولى تزريق آمپولى كه براى بى‏حس كردن عضوى از بدن به كار مى‏رود اشكال ندارد؛ و اگر روزه‏دار مريضى باشد كه روزه براى او ضرر ندارد ولى به آمپول درمانى نياز دارد و ناچار است در روز آمپول بزند، پس از زدن آمپول روزه آن روز را بگيرد و بنابر احتياط واجب قضاى آن را هم بجا آورد.
2. اماله كردن با چيز روان- گرچه از روى ناچارى و براى درمان باشد- روزه را باطل مى‏كند؛ ولى استعمال شيافهايى كه براى درمان موضعى به كار مى‏رود اشكال ندارد؛ و بنابر احتياط واجب بايد از استعمال شيافهايى نظير شياف ترياك و شيافهايى كه اثر غذايى يا درمانى دارد خوددارى شود.
3.  كسانى كه مبتلا به بيمارى آسم هستند و ناچارند در طول روز از اسپرى مخصوص استفاده نمايند، روزه آنها صحيح است و قضا و كفاره ندارد.
4.  انسان نمى‏تواند به خاطر ضعف و ناتوانى جسمى روزه خود را بخورد؛ ولى اگر ضعف او به قدرى زياد است كه به طور عادى قابل تحمل نيست خوردن روزه اشكال ندارد؛ و بنابر احتياط تنها به مقدار ضرورت غذا يا آب مصرف نمايد و بعد قضاى آن را بگيرد.
5.  اگر روزه براى انسان ضرر داشته باشد نبايد روزه بگيرد؛ و اگر با وجود ضرر روزه گرفت روزه‏اش باطل است و بايد قضاى آن را بجا آورد. همچنين است اگر احتمال بدهد كه روزه براى او ضرر دارد و احتمال او در نظر مردم عقلايى و بجا باشد.

 كسانى كه روزه بر آنها واجب نيست عبارتند از:

• الف: كسى كه به علت پيرى توانايى روزه گرفتن ندارد و يا روزه گرفتن براى او مشقت داشته باشد؛ ولى در صورت دوم و نيز بنابر احتياط واجب در صورت اول بايد براى هر روز يك مدّ طعام (حدود 750 گرم مواد خوراكى) به فقير بدهد؛ هرچند بهتر پرداخت دو مدّ طعام مى‏باشد؛ و چنين شخصى اگر بتواند پس از ماه رمضان بدون مشقت روزه‏هاى خود را قضا كند بنابر احتياط مستحب قضاى آن را بجا آورد.
• ب: كسى كه مرضى دارد كه زياد تشنه مى‏شود و توان و تحمل تشنگى را ندارد يا براى او مشقت دارد؛ و در صورت دوم و بنابر احتياط واجب در صورت اول بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد؛ و بهتر آن است كه بيشتر از مقدار ضرورت آب نياشامد؛ و چنانچه بعد بتواند روزه بگيرد بنابر احتياط روزه‏هايى را كه نگرفته قضا نمايد.
• ج: زنى كه وضع حمل او نزديك است و روزه براى بچه او زيان دارد يا موجب ضرر براى خود او مى‏شود؛ و در صورت اول و نيز بنابر احتياط واجب در صورت دوم بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد، و در هر دو صورت بايد روزه‏هايى را كه نگرفته قضا نمايد.
• د: زنى كه بچه شير مى‏دهد و شير او كم است- چه مادر بچه باشد يا دايه او، و چه با اجرت شير دهد يا بى‏اجرت- و روزه براى بچه‏اى كه شير مى‏خورد يا براى خود او ضرر دارد؛ و در صورت اول و نيز بنابر احتياط واجب در صورت دوم بايد براى هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد؛ و در هر دو صورت بايد روزه‏هايى را كه نگرفته قضا نمايد؛ و اگر كسى پيدا شود كه بدون اجرت يا با گرفتن اجرت از پدر يا مادر بچه يا فرد ديگر بچه را شير دهد بنابر احتياط بچه را به او بدهد و روزه بگيرد.
•  كسى كه عقيده دارد روزه براى او ضرر ندارد، چنانچه روزه بگيرد و پس از مغرب معلوم شود روزه براى او ضرر داشته بايد قضاى آن را بجا آورد.

* تجويز پزشك‏

1.  كسى كه مى‏داند روزه براى او ضرر ندارد- گرچه پزشك بگويد ضرر دارد- بايد روزه واجب را بگيرد؛ به شرط آنكه در واقع هم ضرر نداشته باشد؛ و كسى كه يقين يا گمان و يا احتمال موجهى كه موجب ترس باشد دارد كه روزه براى او ضرر دارد- گرچه پزشك بگويد ضرر ندارد- نبايد روزه بگيرد؛ و اگر روزه بگيرد صحيح نيست، مگر اينكه قصد قربت از او محقق شود و معلوم شود ضرر نداشته است.
2.  اگر انسان مردد باشد كه روزه براى او ضرر دارد يا نه و پزشك حاذق كه گفته او وثوق‏آور باشد نظر دهد، نظر پزشك براى او حجت مى‏باشد.
3. در مورد ضرر داشتن روزه يا استعمال آب اگر بيمار خود اهل تشخيص باشد، تشخيص او بر نظر پزشك مقدم است؛ ولى چنانچه خود بيمار نتوانست تشخيص دهد بايد طبق نظر پزشك مورد اعتماد عمل نمايد. 

   سؤال - چنانچه طبيبى، بيمارى را از روزه گرفتن منع كند (با توجّه به اينكه برخى از اطبّا نسبت به مسائل شرعى بى‏اطّلاع هستند) آيا نظر او در اين زمينه قابل قبول است؟

   جواب: اگر طبيب مورد اطمينانى باشد نظريّه‏اش قابل قبول است.

   سؤال - متأسّفانه كليه‏ام سنگ‏ساز است. بدين جهت پزشك مرا از روزه منع كرده، و دستور داده كه روزانه حد اقل 10 ليوان آب بنوشم. آيا نظر ايشان، كه فردى متديّن مى‏باشد، لازم الاتّباع است؟ اگر روزه بگيرم، و به علّت عدم شرب مايعات در روزه‏هاى ماه رمضان، كليه‏ام طبق پيش‏بينى پزشك دچار مشكل شود، آيا مرتكب معصيت شده و روزه‏ام باطل است؟

   جواب: هرگاه از گفته طبيب حاذق متعهّد خوف ضرر پيدا كنيد كه روزه برايتان‏ضرر دارد، روزه را افطار مى‏كنيد. و چنانچه پس از ماه مبارك توانستيد، قضاى آن را به جا آوريد. و اگر بيمارى شما تا ماه رمضان سال بعد ادامه پيدا كرد، قضا بر شما واجب نيست؛ بلكه براى هر روز فقط يك مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم، يا مانند آن) به فقيرى مى‏پردازيد. و با توجّه به اينكه اشتياق زيادى براى روزه گرفتن داريد، خداوند ان شاء اللَّه به شما اجر روزه داران را عنايت خواهد كرد.

سؤال: آيا توصيه پزشك به پرستار مبنى بر ضرر داشتن روزه و يا حركت اعضا و استعمال آب براى وضو و نماز براى بيمار از نظر شرعى مجوّز محسوب مى‏شود؟

جواب: اگر مورد اطمينان باشند و توصيه آنان ايجاد خوف ضرر در بيمار مى‏كند بايد ترتيب اثر دهند.

 سؤال: در برخى بيماريها- مثل نارسايى كليه- با اطمينان مى‏توان به بيمار توصيه نمود كه روزه نگيرد، اما در بسيارى از موارد پزشك به علتهاى مختلف واقعاً نمى‏داند روزه را به بيمار توصيه كند يا خير؛ در اين صورت وظيفه پزشك چيست؟

جواب: پزشك در فرض سؤال حق ندارد براى بيمار تعيين وظيفه كند؛ بلكه فقط مى‏تواند چند درصد احتمال ضررى كه مى‏دهد به بيمار بگويد و خود بيمار به ضميمه تجربه سابق و قراين ديگر اگر احتمال عقلايى بدهد كه موجب خوف ضرر روزه باشد، روزه نگيرد.

منابع

نام كتاب: احكام پزشكى‏

پديدآور: مكارم شيرازى، ناصر

نام كتاب: احكام پزشكى‏

پديدآور:-- قاسمیان

نام كتاب:رساله نه مرجع

ادامه .....>>>>